12 stycznia minął dokładnie rok od powołania Centralnego Biura Zwalczania Cyberprzestępczości, nowej jednostki Policji, której zadaniem ma być walka z cyberzagrożeniami. Stworzenie centralnej, wyspecjalizowanej komórki miało być odpowiedzią na stale rosnącą skalę cyberzagrożeń. Jak wyglądał ten rok? Jakie efekty uzyskało nowe Biuro? Jakie wyzwania czekają nas w nadchodzącym czasie? Pora na krótkie podsumowanie.
12 stycznia ubiegłego roku weszła w życie ustawa, która powołała nową jednostkę Policji – Centralne Biuro Zwalczania Cyberprzestępczości. Jednostka, której zadaniem ma być walka z cyberzagrożeniami, jest odpowiedzią na stale rosnącą skalę cyberprzestępstw i pojawiające się nowe zagrożenia w sieci.
Biuro z wysoko wyspecjalizowaną kadrą, wyposażone w najnowocześniejszy sprzęt teleinformatyczny i wykorzystujące w pełni możliwości informatyki śledczej ma stanowić o sile i skuteczności w walce z cyberprzestępczością.
Tworzenie CBZC rozpoczęło powołanie w dniu 1 listopada 2021 r. pełnomocnika Komendanta Głównego Policji do przygotowania rozwiązań organizacyjnych i prawnych związanych z planowanym utworzeniem nowej jednostki. Od tego momentu rozpoczął się proces formowania nowych struktur przyszłego Biura, zmiany obowiązujących przepisów prawa i opracowywanie rozwiązań logistycznych. 1 maja 2022 r. decyzją Ministra SWiA na stanowisko Komendanta CBZC powołano dotychczasowego pełnomocnika KGP - inspektora Adama Cieślaka.
Istotnym elementem budowania nowych struktur Biura, była rekrutacja funkcjonariuszy pełniących dotychczas służbę w komórkach ds. zwalczania cyberprzestępczości w Komendzie Głównej Policji, w komendach wojewódzkich policji i Komendzie Stołecznej Policji oraz w innych jednostkach policji do CBZC. Ten okres był bardzo intensywny. Swoją chęć przejścia do CBZC zadeklarowało łącznie prawie 900 policjantów. Po wstępnej weryfikacji dokumentów przeprowadzono bardzo dużo rozmów z policjantami – niemal 650 osób. Proces rekrutacji pozytywnie przeszło ponad 320 funkcjonariuszy.
12 lipca 2022 to ważna data w funkcjonowaniu CBZC. Tego dnia policjanci pełniący służbę w komórkach ds. zwalczania cyberprzestępczości w KGP i w komendach wojewódzkich przeszli do CBZC, a wraz z nimi większość prowadzonych przez nich spraw. To ten moment można uznać za faktyczny start Biura.
1 lipca uruchomiliśmy stronę internetową jednostki, na której systematycznie zamieszczano informacje związane z działaniami podejmowanymi przez policjantów CBZC oraz szeroko rozumianą profilaktyką w zakresie walki z cyberzagrożeniami, a także porady jak nie stać się ofiarą cyberprzestępców. Rozwój kadrowy Biura to jedno z ważniejszych wyzwań na kolejne lata. W związku z tym wraz z rozwojem Biura, na stronie internetowej pojawiały się kolejne zakładki jak „Rekrutacja” czy „Zagrożenia w sieci”, ale także informacje dotyczące doboru do Biura. W zakładkach tych pojawiały się stosowne komunikaty i profilaktyczne materiały do pobrania. 13 listopada założono konto Biura na portalu społecznościowym Facebook. Narzędzia te wykorzystywane są do komunikacji ze społeczeństwem, mediami i innymi instytucjami.
W sumie od momentu powołania CBZC funkcjonariusze przeprowadzili niemal 100 realizacji na terenie całego kraju, w wyniku których zarzuty karne przedstawiono 234 osobom, a 46 z nich zostało tymczasowo aresztowanych. W kilku przypadkach udało się zablokować znaczące kwoty pieniędzy, ponadto policjanci CBZC zabezpieczyli mienie na łączną sumę 33 mln złotych.
Jednym z najważniejszych i szeroko komentowanych w mediach wydarzeniem była pierwsza duża realizacja Biura. 3 listopada 2022 roku podczas konferencji prasowej przedstawiono szczegóły akcji: zatrzymanie 44 podejrzanych, 82 przeszukania na terenie niemal całego kraju, zabezpieczonych około 350 nośników cyfrowych, na których ujawniono ok. 15,5 tys. plików przedstawiających seksualne wykorzystywanie dzieci to efekt kilkudniowych działań policjantów Centralnego Biura Zwalczania Cyberprzestępczości we współpracy m.in. z prokuraturą i Europolem.
Po tej realizacji przyszły kolejne, skierowane głównie wobec oszustów internetowych. Jest to jedna z ważniejszych kwestii, na której skupiają się działania CBZC. W połowie listopada policjanci rozbili 6-osobową grupę osób podejrzaną o dokonanie szeregu oszustw internetowych na szkodę jednego z międzynarodowych portali sprzedażowych na łączną sumę strat 250 tys. zł. Oszuści internetowi poprzez mechanizm fikcyjnego zwrotu zamówionych urządzeń elektronicznych pobierali środki pieniężne ze zwrotów, jak i same urządzenia. W wyniku przeprowadzonych działań zatrzymano 6 osób, zabezpieczając szereg urządzeń elektronicznych, karty SIM oraz dokumentację bankową. Podejrzani usłyszeli zarzuty karne szeregu oszustw i podrabiania dokumentów, pięciu mężczyzn zostało tymczasowo aresztowanych.
Pod koniec listopada zatrzymano na gorącym uczynku popełnienia przestępstwa kolejne osoby podejrzane o popełnienie przestępstw internetowych. Dwóch mężczyzn w wieku 32 i 34 lat, zamieszczało ogłoszenia na jednym z portali społecznościowych, które dotyczyły możliwości podjęcia pracy poza granicami RP. Dysponując danymi personalnymi potencjalnych zainteresowanych pracą, rejestrowali szereg numerów telefonów, zakładali w różnych bankach rachunki oraz konta na jednym z serwisów aukcyjnych w wyniku czego możliwe było zawieranie umów kredytowych. W wyniku działalności przestępczej, w okresie od 1 lipca 2022 r. do 21 listopada 2022 r. sprawcy zawarli co najmniej 120 umów na łączną kwotę około 150 tysięcy złotych oraz usiłowali zawrzeć ponad 100 umów na kwotę około 350 tysięcy złotych. Wobec jednego z mężczyzn zastosowano środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania.
Kolejna akcja miała miejsce pod koniec grudnia. Funkcjonariusze zatrzymali pięć osób w wieku od 23 do 32 lat podejrzanych o działanie w grupie przestępczej i popełnianie szeregu oszustw w tym oszustw komputerowych. W wyniku działań policjantów w dwóch warszawskich mieszkaniach ujawniono i zabezpieczono aktywną, nielegalną infrastrukturę teleinformatyczną składającą się z komputerów, terminali komputerowych sterujących tzw. simboxami, telefonów komórkowych, routerów, switchy i modemów. Urządzenia te były wykorzystywane do tworzenia na dużą skalę fikcyjnych kont w mediach społecznościowych, komunikatorach i na platformach sprzedażowych. W wyniku przeprowadzonych czynności ujawniono blisko 20 tys. kart SIM. Trzech z podejrzanych również zostało tymczasowo aresztowanych.
Ważną kwestią w tworzeniu Biura było opracowanie znaku graficznego, który identyfikowałby nową jednostkę i stanowił znak rozpoznawczy. W tym celu ogłoszono konkurs na logo CBZC, który został rozstrzygnięty 12.09.2022 roku. Od tamtej chwili zwycięski projekt jest umieszczany na różnego rodzaju materiałach promocyjnych oraz w oficjalnych dokumentach podnosząc tym samym rangę i prestiż Biura.
Istotną rolą w walce z cyberprzestępcami jest ścisła współpraca z instytucjami krajowymi i międzynarodowymi jak Interpol, Europol czy J-CAT, czyli Wspólna Grupa Zadaniowa ds. Cyberprzestępczości przy EUROPOL-u. Przykładamy wielką wagę do współpracy transgranicznej nie tylko z tak oczywistymi krajami, jak USA, ale np. Singapurem czy Koreą.
W przypadku naszego kraju ta współpraca odbywa się m.in. z NASK-iem, CEPOL-em, CSIRT KNF, ZBP i innymi organizacjami policyjnymi i pozapolicyjnymi. W tym zakresie wspólnie prowadziliśmy i prowadzimy różnego rodzaju przedsięwzięcia, spotkania czy szkolenia, których tematem jest cyberbezpieczeństwo i walka z cyberzagrożeniami.
Bierzemy aktywny udział w procesie tworzenia międzynarodowych ram prawnych, które mają na celu zwiększenie skuteczności działań organów ścigania i przeciwdziałania popełnianiu przestępstw w cyberprzestrzeni. CBZC przewodniczy międzynarodowemu zespołowi zadaniowemu, w którego skład wchodzą przedstawiciele 22 organów ścigania z 18 krajów członkowskich Europolu.
Zastępca Komendanta Centralnego Biura Zwalczania Cyberprzestępczości nadkom. Marcin Bednarz jest przewodniczącym Rady ECTEG – Europejskiej Grupy ds. Szkoleń i Edukacji w Obszarze Cyberprzestępczości oraz przewodniczy Wspólnej Grupie Zadaniowej ds. Zwalczania Cyberprzestępczości J-CAT.
Pod koniec ub. roku ogłosiliśmy rozpoczęcie pierwszej rekrutacji do CBZC dla osób niebędących policjantami. Informacja o rozpoczęciu naboru pojawiła się w mediach ogólnopolskich, na stronach internetowych jednostek policji, a także w social mediach. Do dzisiejszego dnia dokumenty rekrutacyjne złożyło 144 osoby. Dobór do CBZC ma charakter ciągły i na ten rok również wyznaczono kolejne terminy przyjęć.
Jeśli chodzi o wyzwania stojące przed CBZC, to z całą pewnością będzie to stały rozwój struktur Biura, rozbudowa zaplecza logistycznego, budowa nowych siedzib dla zarządów i wydziałów w kraju, a także adaptacja już istniejących i wyposażanie ich w nowoczesny sprzęt teleinformatyczny. Skupiać się także będziemy na podnoszeniu umiejętności i udział w różnego rodzaju szkoleniach z zakresu wykorzystywania nowoczesnych metod przy prowadzeniu spraw dotyczących cyberprzestępstw.
(CBZC)
